Ζαντάρ

(Zadar). Πόλη (69.556 κάτ. το 2001) της Κροατίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (3.643 τ. χλμ., 165.593 κάτ.). Βρίσκεται στις Δαλματικές ακτές και βρέχεται από την Αδριατική θάλασσα. Στην εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου αποτέλεσε ρωμαϊκή αποικία (Iader, Ιάδαιρα ή Ιάδερα στα ελληνικά). Αργότερα, πέρασε στους Βυζαντινούς από τους οποίους ονομάστηκε Διάδωρα και μετά το 1000 ορίστηκε κτήση της Βενετίας, εναντίον της οποίας όμως επαναστάτησε πολλές φορές με τη βοήθεια των βασιλιάδων της Ουγγαρίας και της Νάπολης. Ενετικό έδαφος, αλλά με αριστοκρατική αυτόνομη κοινοτική κυβέρνηση έως το 1797, πέρασε διαδοχικά στην Αυστρία, στο Ιταλικό Βασίλειο (1805), στις Ιλλυρικές Επαρχίες (1809) και πάλι το 1813 στην Αυστρία. Με τη συνθήκη του Ραπάλο (1920) παραχωρήθηκε στην Ιταλία, αλλά μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου προσαρτήθηκε στην Κροατία. Η Ζ. διαθέτει πολλά και αξιόλογα μνημεία, στα οποία διακρίνεται η επίδραση της Βενετίας, όπως ο καθεδρικός ναός Σβέτα Στόσιγια, βυζαντινός ναός που ανακαινίστηκε τον 13o αι. σε ρομανικό ρυθμό, ο ναός του Αγίου Χρυσογόνου (12ος αι.), η κρήνη Πετ Μπούναρα και οι ναοί του Αγίου Δονάτου (11ος αι.) και της Παναγίας (10ος αι.). Η οικονομία της πόλης βασίζεται κυρίως στον τουρισμό, στην παραγωγή του ποτού μαρασκίνο και στη βιομηχανία τροφίμων. Η πόλη Ζαντάρ της Κροατίας διατηρεί στα μνημεία της τα ίχνη της μακροχρόνιας ενετικής κυριαρχίας.